Học Cách Làm Chủ Ngôn Ngữ, Xử Lý Các Mô Thức Tiêu Cực (Rackets) Và Những Điều Không Nói Ra
Bạn có bao giờ cảm thấy mình bị mắc kẹt trong những suy nghĩ tiêu cực về một ai đó hoặc một tình huống nào đó, dù chưa từng trực tiếp bày tỏ hay kiểm chứng quan điểm của mình? Đó chính là Rackets
Bạn có bao giờ cảm thấy mình bị mắc kẹt trong những suy nghĩ tiêu cực về một ai đó hoặc một tình huống nào đó, dù chưa từng trực tiếp bày tỏ hay kiểm chứng quan điểm của mình? Đó chính là Rackets – những mô thức tiêu cực ẩn sâu trong tâm trí chúng ta, âm thầm chi phối cách ta nhìn nhận thế giới, con người và chính bản thân mình.
Trong cuốn sách "The Three Laws of Performance", Steve Zaffron và Dave Logan đã chỉ ra rằng cách chúng ta sử dụng ngôn ngữ và cách chúng ta xử lý các mô thức tiêu cực sẽ ảnh hưởng đến tương lai mà chúng ta tạo ra. Nếu không nhận diện và thay đổi chúng, chúng ta sẽ mãi mắc kẹt trong những vòng lặp cũ của suy nghĩ tiêu cực, những oán giận không hồi kết và một cuộc sống không khác gì quá khứ.
1️⃣ Rackets – Những Mô Thức Tiêu Cực Và Cách Chúng Hình Thành
Rackets là những suy nghĩ tiêu cực lặp đi lặp lại về con người hoặc tình huống, nhưng chúng ta không nói ra hoặc không tìm cách xác thực. Chúng ta thường giữ những suy nghĩ này trong đầu, để rồi hành xử theo cách khiến chúng trở thành hiện thực.
🔹 Ví dụ thực tế: Bạn làm việc trong công ty và cảm thấy ác cảm với những đồng nghiệp lớn tuổi vì cho rằng họ bảo thủ, khó tính. Nhưng bạn chưa bao giờ nói chuyện trực tiếp với họ về điều này. Một ngày nọ, khi có cơ hội làm việc chung, bạn nhận ra rằng họ thực ra rất tận tâm, cởi mở và đáng học hỏi. Lúc này, bạn mới nhận ra rằng suy nghĩ trước đây của mình không đúng, nhưng nó đã vô thức ảnh hưởng đến cách bạn đối xử với họ trong một thời gian dài.
👉 Bài học: Chúng ta thường nhìn mọi thứ qua lăng kính của chính mình, mà không nhận ra rằng những lăng kính đó bị định hình bởi kinh nghiệm, giả định và mô thức tiêu cực.
2️⃣ Lời Phàn Nàn Dai Dẳng Và Những Điều Không Nói Ra
Một dạng phổ biến của Rackets là những lời phàn nàn dai dẳng, xuất phát từ những suy nghĩ tiêu cực không được giải tỏa.
🔹 Bốn yếu tố chính của Rackets:
Một lời phàn nàn lặp đi lặp lại
Ví dụ: “Sếp không bao giờ lắng nghe ý kiến của tôi.”
Một cảm xúc tiêu cực đi kèm
Ví dụ: Cảm thấy bị xem thường, thất vọng, tức giận.
Một hành vi phản ứng tiêu cực
Ví dụ: Trở nên ít chủ động, làm việc đối phó.
Một lợi ích ẩn giấu
Ví dụ: Duy trì cảm giác mình là nạn nhân, không cần chịu trách nhiệm thay đổi.
💡 Điều nguy hiểm là gì?
Những suy nghĩ tiêu cực này dần trở thành thực tế trong tâm trí chúng ta, ngay cả khi chưa từng có bằng chứng rõ ràng. Ta cư xử theo đúng cách khiến tình huống ngày càng giống như ta tưởng tượng.
3️⃣ Tác Hại Của Việc Giữ Mãi Rackets
🔻 Rackets không chỉ làm chúng ta mệt mỏi mà còn có những hệ quả nghiêm trọng:
Làm chúng ta mất đi cơ hội xây dựng mối quan hệ tốt đẹp.
Khiến chúng ta không nhìn thấy những mặt tích cực của con người hoặc tình huống.
Duy trì trạng thái căng thẳng, bức xúc, nhưng không bao giờ giải quyết được tận gốc vấn đề.
Càng giữ lâu, chúng càng trở thành “lời tiên tri tự ứng nghiệm” – bạn tin rằng một người nào đó tiêu cực, bạn đối xử với họ theo cách đề phòng, và cuối cùng họ cũng phản ứng lại theo cách tiêu cực thật.
👉 Giải pháp: Hoặc nói ra để giải tỏa, hoặc buông bỏ để không còn bị ảnh hưởng.
4️⃣ Làm Sao Để Loại Bỏ Rackets?
Nếu bạn nhận ra mình đang mắc kẹt trong một mô thức tiêu cực, hãy thử áp dụng các bước sau để phá vỡ nó:
🛑 Bước 1: Nhận diện Rackets của bạn
Hãy tự hỏi:
✔️ Tôi đang giữ suy nghĩ tiêu cực nào về ai đó hoặc một tình huống nào đó?
✔️ Tôi đã bao giờ trực tiếp xác thực điều đó chưa?
✔️ Tôi có đang giữ điều này trong lòng mà không nói ra không?
💬 Bước 2: Nói ra hoặc thay đổi cách nhìn nhận
Nếu có thể, hãy tìm cơ hội để trao đổi thẳng thắn với người liên quan, thay vì giữ mãi trong lòng. Nếu không thể nói ra, hãy thử tự hỏi xem mình có thể nhìn nhận vấn đề từ một góc độ khác không.
🔹 Ví dụ:
Thay vì nghĩ: “Sếp không bao giờ lắng nghe tôi.”
Hãy hỏi: “Mình đã chủ động trình bày quan điểm của mình theo cách hiệu quả chưa?”
✨ Bước 3: Buông bỏ và làm mới tư duy
Bạn không thể vẽ một bức tranh mới trên một tấm bảng đã đầy. Để có một suy nghĩ tích cực hơn, hãy học cách dọn dẹp những niềm tin cũ và mở lòng với những điều mới.
💡 Hãy tự hỏi:
✔️ Nếu tôi bỏ qua những định kiến cũ, tôi sẽ hành xử khác đi như thế nào?
✔️ Nếu tôi có thể chọn lại cách nhìn nhận, tôi sẽ chọn cách nào?
5️⃣ Kết Luận – Tạo Ra Một Cuộc Sống Mới Không Còn Bị Chi Phối Bởi Rackets
Chúng ta không thể kiểm soát hoàn toàn thế giới bên ngoài, nhưng chúng ta có thể kiểm soát cách mình nhìn nhận và phản ứng với nó. Nếu bạn liên tục cảm thấy bất mãn, bực bội hoặc khó chịu với ai đó, hãy thử tự hỏi xem có phải bạn đang mắc kẹt trong một Racket hay không.
💡 Chìa khóa để làm chủ cuộc sống là:
✔ Nhận diện những mô thức tiêu cực đang tồn tại trong bạn.
✔ Nói ra hoặc thay đổi góc nhìn, thay vì để chúng chi phối cảm xúc và hành vi của bạn.
✔ Buông bỏ những suy nghĩ cũ, để tạo ra một tương lai tích cực hơn.
📌 Hãy thử một điều đơn giản ngay hôm nay: Nếu có ai đó bạn vẫn đang giữ ác cảm hoặc suy nghĩ tiêu cực, hãy thử nói chuyện với họ, hoặc thay đổi góc nhìn của bạn về họ. Bạn có thể sẽ bất ngờ khi nhận ra rằng mọi thứ không tệ như bạn nghĩ. 🚀
💬 Bạn đã từng nhận ra mình mắc kẹt trong một Racket nào chưa? Hãy chia sẻ câu chuyện của bạn! 😊